ԱՄՆ բարձրագույն կրթության համակարգի մեջ մտնում են քոլեջները և համալսարանները ՝ մասնավոր և պետական։ Ըստ միջազգային վարկանիշների, նրանց մեծ մասը գտնվում է աշխարհի լավագույն ուսումնական հաստատությունների շարքերում։ Հարկ է ընգծել, որ ի տարբերություն եվրոպական կրթական համակարգի, Ամերիկայում քոլեջի և համալսարանի միջև որակական տարբերություն չկա։ Օրինակ, նույնիսկ Հարվարդը, որը 2016-ի վարկանիշում առաջինն է, իրականում բաժանվում է դպրոցների, քոլեջների եւ ինստիտուտների: Տարբերությունը միայն այն է, որ քոլեջներն առաջարկում են միայն բակալավրիատի ծրագրեր, իսկ համալսարաններն ու ինստիտուտները հնարավորություն են տալիս զբաղվել գիտական հետազոտություններով եւ շարունակել ակադեմիական կարիերան մագիստրատուրայում (1-2 տարի), ասպիրանտուրայում (3-6 տարի) եւ զբաղվել հետազոտություններով դոկտորական ատենախոսության պաշտպանությունից հետո: Այն դեպքում, երբ ուսանողի մասնագիտացումը կապված է բժշկական, իրավական կամ աստվածաբանական կրթության հետ, ուսուցման սխեման փոքր-ինչ տարբերվում է. բակալավրի ծրագրի ավարտից հետո ուսանողը կարող է ընդունվել բարձրագույն մասնագիտական դպրոց: Նման ուսումնական հաստատությունները գոյություն ունեն խոշոր համալսարաններում, տեւողությունը ուսուցման 3 տարի է։
Տեխնիկական ինստիտուտները եւ համայնքային քոլեջները վերաբերում են մասնագիտական կրթության (անալոգային ռուսական PTU), սակայն կարող է ծառայել որպես առաջին աստիճան Բարձրագույն, այն դեպքում, երբ ուսանողը փոխադրվում է համալսարանի բակալավրի ծրագրի։ Որպես կանոն, փոխանցումը կատարվում է 2 կամ 3 դասընթաց։
ԱՄՆ բարձրագույն կրթության համակարգը, դպրոցների համեմատ բնութագրվում է ավելի մեծ ազատությամբ։ Շատ բուհերում ուսանողներին ընդունում են ոչ թե կոնկրետ ֆակուլտետներ, այլ պարզապես համալսարան։ Ընդ որում դիմորդները ավելի հաճախ ընտրում են բուհը, որն առավել ուժեղ է այն ոլորտում,որում ուսանողները նախատեսում են ուսումնասիրել։ Օրինակ ՝ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտը հայտնի է ռոբոտատեխնիկայի և արհեստական ինտելեկտի ոլորտում զարգացումներով, բայց եթե ծրագրերը փոխվել են, այնտեղ կարելի է ուսումնասիրել և պատմությունը, և թատրոնը, և գրականությունը։ Դա պայմանավորված է նրանով, որ առաջին երկու տարիների ընթացքում ուսանողը կարող է վերցնել գրեթե ցանկացած դասընթացներ ուումնական հաստատության, որոնք առաջարկվում են ուսումնական հաստատության ցուցատախտակներին։ Միակ պահանջը բավարար քանակությամբ վաստակած “միավորների” (credits), որը ուսանողը ստանում է հաջողությամբ յուրացրած առարկաներից։ 3-րդ կուրսում պահանջվում է որոշել իր մասնագիտացումը եւ ընտրել հիմնական մասնագիտական ուղղությունը։ Հենց այդ ուղղությամբ էլ կլինի դիպլոմավորումը։ Ի շնորհիվ այն բանի, որ ուսանողն ինքն ազատ է ձկազմելու իր ուսումնական պլանը, ԱՄՆ-ում հնարավոր է ստանալ առավել հազվագյուտ որակավորումներ տարբեր մասնագիտությունների շարքում:
ՈՒսումնական պլանի ժողովրդավարական ձևավորման մոտեցումը, ենթադրում է ուսման նկատմամբ բավականին կարգապահ վերաբերմունք։ Դա եւ հաճախումն է դասերի, եւ ժամանակին հանձնումը բոլոր ստուգողական եւ հետազոտական աշխատանքների։Ամերիկյան բուհերի ուսանողները ստիպված են լինում շատ ժամանակ անցկացնել հետազոտությունների կամ նախագծերի վրա։ Հաճախ դրանք կատարվում են ոչ թե անհատապես, այլ մի խումբ ուսանողների կողմից։ ԱՄՆ-ում վստահ են, որ ուսուցումը կարող է կառուցվել ոչ միայն «դասախոսից դեպի ուսանող» սխեմայով, այլեւ «ուսանողից դեպի ուսանող»: Բացի այդ, նման աշխատանքը զարգացնում է թիմում աշխատելու ունակությունը, ինչը բարձր է գնահատվում ոչ միայն ուսումնական միջավայրում, այլեւ հետագայում գործատուների կողմից:
Ամերիկյան բարձրագույն կրթության համակարգը աշխարհում նախընտրելի լինելու հանգամանքներից մեկը ֆինանսա-նյութական ապահովումն է։ Այն թույլ է տալիս ոչ միայն պահպանել բուհերի գերազանց հագեցվածությունը, այլեւ ունենալ իսկապես ուժեղ դասախոսական կազմ, որոնք հաճախ ԱՄՆ են գալիս այլ երկրներից:
Կրթական համակարգը Ամերիկայում միատարր չէ. ԱՄՆ-ի տարրական եւ միջնակարգ պետական դպրոցները միշտ չէ, որ վստահություն են ներշնչում։ Նրանք առաջարկում են բազային առարկաների հավաքածու, որոնք շնորհալի աշակերտին, ամենայն հավանականությամբ, բավարար չեն թվում։ Ծնողները, ովքեր կանխատեսում են իրենց երեխաներին հաջող կարիերա, նախընտրում են ուղարկել նրանց մասնավոր դպրոցներ։ Սակայն ամերիկյան բուհերն ու քոլեջները, ինչպես մասնավոր, այնպես էլ պետական, տարեցտարի համաշխարհային վարկանիշներ են պսակադրում։ Նրանց մեջ համադրվում է կրթական գործընթացի ժողովրդավարությունն ու կրթության բարձր մակարդակը, ուստի նպատակասլաց ուսանողը կարող է վստահ լինել, որ ուսումից կստանա հենց այն, ինչ անհրաժեշտ է ։
Նյութի Հեղինակ ՝ Նաիրա Սողոմոնյան
More Stories
«Վիդեոհոլովակների մրցույթ»-ի ամփոփում
Ժամանակակից արվեստագետները ՀՀ-ում և աշխարհում
ՀՀ բարձրագույն կրթության համակարգի կատարելագործումը որպես պետության զարգացման հիմնական գործոն