Այն, ինչը ծնողները համարում էին երեխաների համար վնասակար անցյալ դարերում

Ներկայիս երեխային հարցնելով, թե որն է ամենավնասը նրա առողջությանը, նա կպատասխանի, ինչպես ծնողներն են ասում՝ չիպսերը, շոկոլադը և սմարթֆոնը։ Սակայն միշտ չէ, որ այդպես է եղել։ Անցած դարերում, երբ վերը նշվածներից ոչ մեկը գոյություն չուներ, բոլորովին այլ բաներ համարվում էին վնասակար։

Գրքեր
Որքան էլ տարօրինակ հնչի այսօր, երբ մեծահասակները երազում են, որ իրենց երեխան գիրք է բացում, վերջիններս (այսինքն՝ գրքերը) մեկ դար առաջ համարվում էին վնասակար։ Բժիշկները, ուսուցիչները և իսկապես բոլոր հասուն քաղաքացիները ընթերցանության կիրքն ընկալում էին որպես վնասակար գործունեություն։ Զանգվածային գրագիտության տարածումից և տպագրության առկայությունից ի վեր հարց է առաջացել ընթերցանության օգուտների մասին: Փորձագետները պնդում էին, որ գրքերը չափազանց շատ են ազդում ֆանտազիայի վրա՝ դարձնելով այն կատաղի, խանգարում է լավ քունը, փչացնում է տեսողությունը, խեղաթյուրում է կեցվածքը և վատթարացնում մարսողությունը: Ճիշտ է, ասում էին, որ ընդհանրապես չկարդալ հնարավոր չէր։ Ուստի անբարոյական կամ քիչ գիտելիքի հետ կապված որոշ գրքերի վրա «արգելքներ» են հորինվել։ Անցյալ դարի ծնողները երեխային կշտամբում էին, եթե նրան բռնում էին ճաշի սեղանի շուրջ կարդալիս, անկողնում պառկած կամ ցանցաճոճում: Այսպիսով, նրանց կարծիքով, վատ դաստիարակված մարդիկ գործում են կամ վատանում են առողջությունը։

Շախմատ
Նույնիսկ նախապետրինյան դարաշրջանում ուղղափառ եկեղեցին վրդովված էր շախմատի խաղից. նրանք ասում են, որ դա չափազանց անխոհեմ և անարժեք է ճշմարիտ քրիստոնյաների համար: Բայց այդ հեռավոր ժամանակներում քչերն են հնարավորություն ունեցել ձեռք բերել վանդակավոր դաշտով օտար արձանիկներ։ 19-րդ դարի կեսերին ամերիկյան հասարակությունը հանկարծ սկսեց քննարկել մի հոդված երեխաների համար շախմատի վտանգների մասին։ Այնտեղ ասվում էր, որ խաղն այնքան հուզիչ է, որ երեխան մոռանում է աշխարհում ամեն ինչի մասին, անգամ վազելն ու հասակակիցների հետ խաղալը, ինչը բացասաբար է անդրադառնում նրա զարգացման վրա։ Երեխաները լիովին կլանված են պլանավորման քայլերով, վերլուծելով իրավիճակը շախմատի տախտակի վրա, նույնիսկ խաղն ավարտելուց հետո նրանք շարունակում են մտածել այդ մասին։ XIX դարի մի տեսակ սմարթֆոն։ Բացի այդ, տուժում է երիտասարդ խաղացողների հոգեբանությունը՝ ցավալիորեն կորուստ ապրելով։ Մեկ դար անց՝ Սառը պատերազմի ժամանակ, ամերիկացիները ռուսներին մեղադրեցին շախմատը միտումնավոր տարածելու մեջ՝ ամերիկյան ազգը թուլացնելու համար: Բարեբախտաբար, հակաշախմատային տրամադրությունները մնացին նեղմիտ մարդկանց բաժինը։

Ջերմություն և միս
18-19-րդ դարերում մանկավարժության բժիշկներն ու լուսավորիչները վստահ էին, որ միս կարող է ուտել միայն հասունացած, հոգով ու մտքով զորացած մարդը։ Երեխաների մոտ այն առաջացնում է անդադար գործունեության ցանկություն, նրանց նմանեցնում կենդանական աշխարհի ներկայացուցիչներին։ Իսկ ընդհանրապես առատ սնունդը հանգեցնում է անհանգստության ու աղմկոտ պահվածքի։ Նման տեսություններով առաջնորդվելով՝ ազնվականների ընտանիքներում և կրթական գիշերօթիկ հաստատություններում երեխաները մնում էին մի փոքր սոված՝ գործնականում առանց մսային ուտեստներ կերակրելու։ Ամենաօգտակար մթերքը համարվում էր կաթն ու մի փոքր հնացած հացը։
Ըստ ուսուցիչների՝ եթե երեխաները մսից կոպիտ ու լկտի էին դառնում, ապա շոգը նպաստում էր ծուլության զարգացմանը։ Ուստի այն սենյակներում, որտեղ պարապմունքներ էին անցկացվում, և առավել ևս երեխաները քնում էին, փորձում էին ջերմաստիճանը ցածր պահել։ Միաժամանակ ավելի տաք ապաստան չեն տվել։ Փողոցի հագուստն ավելի հեշտ էր հավաքում, քան մեծահասակների համար։ Համարվում էր, որ մարմինը կոփվում է, և հոգին ուժեղանում է: