Շիրակի պետական համալսարանի էթիկայի սկզբունքների վրա ձևավորվող հանձնաժողով․

Շիրակի պետական համալսարանի էթիկայի սկզբունքներ.

Ի՞նչ և որո՞նք են ՇՊՀ-ի Էթիկայի սկզբունքները․

Ելնելով ՀՀ «Բարձրագույն կրթության մասին» օրենքի պահանջներից և համալսարանի առաքելությանը համապատասխան որակյալ կրթություն տրամադրելու պարտականությունից՝ անհրաժեշտ է կրթության ոլորտում ունենալ էթիկայի սկզբունքներ բուհի երեք դերակատարների՝ ակադեմիական աշխատակազմի (այդ թվում՝ ղեկավար և կառավարման բարձր պաշտոններ զբաղեցնող անձանց), ուսանողների և մասնագիտական բնույթի ծառայությունների գծով կառավարման բարձր պաշտոն զբաղեցնողների համար: Փաստաթուղթը սահմանում է բուհի դերակատարների իրավունքները և պարտականությունները՝ ըստ էթիկական սկզբունքների, ինչպես նաև կարգապահական տույժերի շրջանակները:

Այն հիմնված է կրթության ոլորտի տասնչորս էթիկական սկզբունքների վրա, որոնք սահմանված են ըստ Եվրոպայի խորհրդի հինգ տասնյակ երկրների համար ընդհանրական «ԷԹԻՆԵԴ» հարթակի:

Դրանք են՝
1. բարեվարքություն
2. ազնվություն
3. ճշմարտացիություն
4. թափանցիկություն
5. այլոց նկատմամբ հարգանք
6. վստահություն
7. հաշվետվողականություն
8. արդարացիություն
9. հավասարություն, արդարություն և սոցիալական արդարություն

կրթական համակարգի ու կրթական հաստատությունների ժողովրդավարական և էթիկական ղեկավարում ու կառավարում
որակյալ կրթություն
անձի կատարելագործում և համակարգի բարելավում
ինստիտուցիոնալ ինքնավարություն/ինստիտուցիոնալ անկախություն
միջազգային համագործակցություն:

Սկզբունքները սահմանվում են հետևյալ կերպ.

Բարեվարքությունը բուհի բոլոր դերակատարների՝ բարոյական և էթիկական դրական սկզբունքների ու չափորոշիչների վրա հիմնված վարքագիծ է: Այն կապող օղակ է էթիկական դրական սկզբունքների և կրթության որակի միջև և խոչընդոտում է կոռուպցիայի դրսևորումները:
Ազնվությունը ցանկացած խարդախության, ստախոսության, խաբեության, գողության, շորթման և այլ անազնիվ կամ փաստացի քրեական բնույթի արարքների բացառումն է:
Ճշմարտացիությունը բուհի դերակատարների միջև բոլոր հարաբերություններում չստելն է:
Թափանցիկությունը բուհի դերակատարների բացահայտ, կանխատեսելի և հասկանալի գործունեությունն է, որը խթանում է շահակիցների մասնակցությունը և հաշվետվողականությունը:
Այլոց հանդեպ հարգանքը աշխատանքային գործունեության մեջ կոլեգիալության և արժանապատվության պահպանումն է, ֆիզիկական ու հոգեբանական բռնությունից պաշտպանվածությունը և այլն։
ՇՊՀ-ի Էթիկայի սկզբունքներին մանրամասն կարող եք ծանոթանալ կից՝ http://shsu.am/media/pdf/SHSU_etikayi_skzbunqner.pdf

Այժմ այն մասին, թե արդյո՞ք ՇՊՀ-ում պահպանվում են տվյալ հաստատված իրավական սկզբունքները․

2020թ․ փետրվարի 26-ին ՇՊՀ-ի ուսանող Գևորգ Ղուկասյանը ՀՀ ԱԺ-ի ամբիոնից ելույթ ունեցավ ՀՀ «Բարձրագույն կրթության և գիտության ոլորտի օրենսդրական բարեփոխումները» թեմայով խորհրդարանական լսումներին, (https://www.facebook.com/watch/?v=606262589938184), որում մասնավորապես անդրադարձ եղավ ՇՊՀ-ի անօրինական և դեռևս նախկին հանցավոր ռեժիմից չձերբազատված լինելու իրավիճակի մասին, ինչը մեկ օր անց ՇՊՀ-ի ռեկտորատի նիստի ընթացքում բուհի բարձր պաշտոնատար անձանց, պրոֆեսորադասախոսական և վարչական աշխատակիցների համար բուռն քննարկման առարկա դարձավ։

Մասնավորապես, ՇՊՀ-ի Հումանիտար գիտությունների և արվեստի ֆակուլտետի դեկան Թամարա Մելիքյանը հնչեցրել է վիրավորական արտահայտություններ, աննախադեպ ատելության խոսք, սպանության կամ առողջությանը ծանր վնաս հասցնելու սպառնալիքներ՝ ՇՊՀ-ի ուսանող Գևորգ Ղուկասյանի նկատմամբ, ով բարձրաձայնել էր բուհում տիրող անօրինականությունների և կրթության խայտառակ ցածր մակարդակի մասին։

Այս կապակցությամբ «Ռեստարտ Գյումրի»-ին նամակներ է ուղարկել ՀՀ ԿԳՄՍՆ, ՀՀ ԱԺ ԿԳՄՍԵՍ հանձնաժողովին և ՇՊՀ ՀԽ նախագահ Լևոն Բարսեղյանին, ով իր հերթին այս կապակցությամբ դիմել է ՀՀ գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանին, որպեսզի հարուցվի քրեական գործ։ Նամակը կից՝ https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10221838451299853&set=pb.1514802535.-2207520000..&type=3&theater

ՀՀ ԱԺ պատգամավորներ Հովհաննես Հովհաննիսյանը և Նազելի Բաղդասարյանը խստորեն դատապարտել են տեղի ունեցածը և հետևողական են եղել այս դեպքին, ինչպես նաև այս բուհում տեղի ունեցող հետագա զարգացումներին։ Այս երևույթը դատապարտվել է նաև բազմաթիվ քաղաքացիների, ուսանողների, դասախոսների, իրավապաշտպանների ու տարբեր կազմակերպությունների կողմից։

Նշենք, որ սա միակ դեպքը չէ, երբ տվյալ բուհի բարձր պաշտոն զբաղեցնող անձը /Թամարա Մելիքյան/ ուսանողի հանդեպ ցուցաբերում է ծայրաստիճան անհարգալից վերաբերմունք, հնչեցնում է վիրավորանքներ և ատելության խոսք՝ ինչը էթիկայի սկզբունքների կոպտագույն խախտում է։
Այս կապակցությամբ ցանկանում ենք մեջբերել 2018թ․ Գ․ Համբարյանի և Հ․ Խորիկյանի դեպքի առիթով ՇՊՀ-ի ԳԽ-ի նիստի ընթացքում Թամարա Մելիքյանի հնչեցրած հետևյալ խոսքերը՝

«Ուսանողին ի՞նչ է հետաքրքրում, թե ո՞վ է ընտրում ֆակուլտետի դեկանին՝ ֆակուլտետային խորհուրդը, թե՞ գիտական խորհուրդը։ Մասնակից են դարձրել այս գործին նաև ուսանողներին, և մենք, ղեկավար մարմին լինելով, պարտավոր ենք որոշում ընդունել, քանի որ ստիպված ենք եղել այսքան ժամանակ նրանց հանդուրժելու»։ (14-րդ էջ) http://shsu.am/wp-content/uploads/2018/03/%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A7%D5%A9%D5%AB%D5%AF%D5%A1.pdf

Տվյալ արտահայտությունը ոչ միայն անթույլատրելի և դատապարտելի է, այլև միայն այս արտահայտության համար տիկին Մելիքյանը և այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ պետք է ամենաքիչը բացատրություններ տային, ներողություն խնդրեին, և ստանային նկատողություն բարձագույն ուսումնական հաստատությանը հարիր կերպով․․․։

Այս բուհում տասնամյաններ մոռացել և անտեսել են, իրենց հիմնական շահառուներին՝ ուսանողությանը, ուսանողին բարձր արժեքները և հենց էթիկայի սկզբունքները։ Այսօրինակ վերաբերմունքի պատճառով Շիրակի պետական համալսարանի ուսանողների իրավունքը ազատ կամարտահայտման, ինքնարտահայտման, խոսքի ազատության, որոշումների կայացման գործընթացում մասնակցության առումներով երկար տարիներ խախտվել է և որևէ մեկը պատասխանատվության չի ենթարկվել։ Ազատության նկատմամբ բռնաճնշումները այս բուհում շարունակվում են անգամ հեղափոխությունից հետո։
Նոր Հայաստանի բուհերում բռնաճնշումները այլևս տեղ չունեն

Մեջբերելով էթիկայի սկզբունքները՝

Դրսևորել հարգանք քննադատական հիմնավորված վերլուծությունների, մտքերի ազատ փոխանակման և խոսքի ազատության նկատմամբ։
ՇՊՀ-ի ակադեմիական աշխատակազմի անդամները իրենց վարքագծում պետք է պահպանեն «հարգանք այլոց նկատմամբ» սկզբունքը։
Հավասարությունը, արդարությունը և սոցիալական արդարությունը, արդար, թափանցիկ, ներառական և կայուն քաղաքականություն ու գործելակերպ են՝ կապված տարիքի, հաշմանդամության, գենդերի և գենդերային ինքնության, ռասայի, էթնիկ պատկանելության,կրոնի ու դավանանքի, սեռական կողմնորոշման և բարձրագույն կրթության հասանելիության հետ։

Այս սկզբունքների խախտման դեպքում անձը ենթակա է պատասխանատվության օրենքով սահմանված կարգով, և ենթակա է տույժի և աշխատանքից հեռացման՝ ըստ ՇՊՀ-ի էթիկայի սկզբունքների չպահպանման հիմքի։
Թամարա Մելիքյանի կողմից հնչեցված արտահայտություններն ատելության և բռնության քարոզ են, ինչը նույնպես դատապարտելի է։

Հավելում՝ Էթիկայի հանձնաժողովը պարտավոր է պահանջել գրավոր մեկնաբանություն էթիկայի սկզբունքը խախտող դերակատարից: Դերակատարը պարտավոր է երեք աշխատանքային օրվա ընթացում ներկայացնել բացատրագիր: Հանձնաժողովը իրավունք ունի փաստի պարզաբանման նպատակով հրավիրելու և լսելու բուհի տարբեր շահակիցների: Հանձնաժողովը տասն աշխատանքային օրվա ընթացքում պարտավոր է կայացնել որոշում: Էթիկայի հանձնաժողովի կայացրած որոշումը կարող է հիմք հանդիսանալ՝ ակադեմիական աշխատակազմի (այդ թվում՝ ղեկավար և կառավարման բարձր պաշտոններ զբաղեցնող անձանց) և մասնագիտական բնույթի ծառայությունների գծով կառավարման բարձր պաշտոն զբաղեցնողների նկատմամբ իրականացնելու՝
ա) բանավոր նախազգուշացում,
բ) գրավոր նախազգուշացում,
գ) նկատողություն,
դ) խիստ նկատողություն,
ե) լիազորությունների կասեցում,
զ) աշխատանքից ազատում։

Ներկայացված ՇՊՀ-ի էթիկայի սկզբունքների կոպտագույն խախտման հիմքով մարտի 10-ին «Ռեստարտ Գյումրի» ուսանողական-քաղաքացիական նախաձեռնության անդամ Գևորգ Ղուկասյանը նախաձեռնության Խորհրդի որոշմամբ դիմում է ներկայացրել ՇՊՀ-ի ռեկտորի ժ/պ Երվանդ Սերոբյանին, (նաև ի պաշտոնե Գիտական խորհրդի նախագահ) առ այն, որ հրավիրվի ՇՊՀ-ի Գիտական խորհրդի նիստ՝ Գիտխորհրդի կազմից ընտրվի Էթիկայի հանձնաժողով, խորությամբ քննվի՝ Հումանիտար գիտությունների և արվեստի ֆակուլտետի դեկան Թամարա Մելիքյանի հակաէթիկական գործունեությունը և ստեղծված իրավիճակը, տրվի հստակ գնահատական և համապաստասխան լուծում։
Դիմումին կարող եք ծանոթանալ կից՝ https://www.facebook.com/307473360155715/posts/499104637659252/

Սակայն, կարևոր ենք համարում նշել, որ մինչ օրս որևէ արձագանք/պատասխան չի եղել ՇՊՀ-ի ռեկտորի ժ/պ Ե․ Սերոբյանի կողմից։ Հայտնի չէ որևէ տեղեկություն տվյալ դիմումի ընթացքի և այդ գործի ընթացքի վերաբերյալ, ինչը հիմք է տալիս պնդելու, որ ՇՊՀ-ի ռեկտորի ժ/պ Երվանդ Սերոբյանը անուշադրության է մատնել այն։ Պետք է նշենք, որ բուհի բարձրաստիճան պաշտոնյայի այս գործելակերպը առաջացնում է իրավական պատասխանատվություն։

Այս առումով մեջբերում ենք անում այն սկզբունքները, որոնք կրկին անգամ խախտվել են ՇՊՀ-ի պրոֆեսորադասախոսական (հիմնական, համատեղող, հրավիրյալ), այդ թվում՝ ակադեմիական ղեկավար պաշտոններ զբաղեցնող և դասավանդող կազմի կողմից։

Այն է՝
Հաշվետվողականությունը բուհի բոլոր դերակատարների լիազորությունների թափանցիկ և պատշաճ իրականացումն է:
ՇՊՀ-իԱկադեմիական աշխատակազմի անդամները պարտավոր են դրսևորել օրինական, թափանցիկ, անկողմնակալ, կանխատեսելի, հետևողական և օբյեկտիվ վարքագիծ՝ կապված դասավանդման, ուսանողների գնահատման, հետազոտության, պաշտոնների առաջխաղացման և համալսարանում ցանկացած այլ գործունեության հետ:
Կրթական համակարգի ու կրթական հաստատությունների ժողովրդավարական և էթիկական ղեկավարումն ու կառավարումը բուհի ղեկավարումն ու կառավարումն են՝ հիմնված համապատասխան բոլոր դերակատարների ժողովրդավարական ներգրավվածության և էթիկական հիմունքներով առաջնորդություն իրականացնելու վրա:

Անդրադառնանք մեկ այլ դեպքի, որի հիման վրա ՇՊՀ-ի ԳԽ-ի կազմից ձևավորվել է էթիկայի հանձնաժողով։

2018թ փետրվար ամսին Հ․Խորիկյանը ՇՊՀ-ի Սոց․ գիտությունների և իրավունքի ֆակուլտետի դեկանի, ամբիոնի վարիչների ռեկտորի ապօրինի ընտրությունների անցկացման հիմքով հայտարարում է հացադուլ, որի արդյունքում ՇՊՀ-ի շուրջ բուռն քննարկումներ են ծավալվում։Քնարկումները մտահոգության տեղիք է առաջացնում ՇՊՀ-ի կառավարող մարմինների և աշխատակիցների մոտ, որի հիման վրա 2018թ․փետրվարի 12-ին ՇՊՀ-ի ԳԽ-ի նիստում քննարկման է դրվում Հովհաննես Խորիկյանի հացադուլ հայտարարելու պատճառով բուհում ստեղծված իրավիճակի մասին հարցը։
ՇՊՀ-ի ԳԽ-ի նիստի ընթացքում Անահիտ Ֆարմանյանը առաջարկություն է ներկայացնում այս առիթով ՇՊՀ-ում էթիկայի սկզբունքներ ընդունելու և կիրառելու վերաբերյալ։
Հավելում՝ էթիկայի սկզբունքները ՇՊՀ-ում հաստատվել է 2017 թ-ի հունվարի 30-ին

ՇՊՀ-ի ԳԽ-ի նիստի արձանագրությունը կարող եք տեսնել կից՝http://shsu.am/media/gitakan_xorhurd/ardzanagrutyunner/N25.%2012.02.18.pdf

Այս նիստից հետո 2018թ․ փետրվարի 26-ին հրավիրվում է ԳԽ-ի նիստ, որի ընթացքում
քննարկվում և ձևավորվում է էթիկայի հանձնաժողովը։
Արձանագրությանը կարող եք ծանոթանալ կից՝ https://shsu.am/media/gitakan_xorhurd/ardzanagrutyunner/N26-23.02.18.pdf

ՇՊՀ ԳԽ-ի 23.02.18 N26.2 որոշմամբ ստեղծված էթիկայի հանձնաժողովը (այսուհետ՝ հանձնաժողով) ձևավորվել է հետևյալ կազմով՝

Խաչատրյան Վալերի Գրիգորի՝ պրոֆեսոր, ՇՊՀ Արհեստակցական կազմակերպության նախագահ (հանձնաժողովի նախագահ)
Հովհաննիսյան Անահիտ Սերյոժայի՝ բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՇՊՀ անգլերեն լեզվի և գրականության ամբիոի պրոֆեսոր (հանձնաժողովի քարտուղար),
Սերոբյան Երվանդ Սերյոժի՝ ՇՊՀ Ուսումնամեթոդական գործընթացի կառավարման և գործատուների հետ համագործակցության կենտրոնի տնօրեն – պրոռեկտոր, ֆիզմաթ գիտությունների թեկնածու, դոցենտ (հանձնաժողովի անդամ)
Հակոբյան Լիզա Հելբերտի՝ մանկավարժական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, ՇՊՀ մանկավարժության ամբիոնի դոցենտ (հանձնաժողովի անդամ)
Չարչօղլյան Արթուր Էդվարդի՝ ՇՊՀ սոցիալական գիտությունների և իրավունքի Ֆակուլտետի «Պատմություն» բաժնի 2րդ կուրսի ուսանող, ՇՊՀ ՈւԽ նախագահի տեղակալ

Ըստ 2018թ․ -ի փետրվարի 26-ի ՇՊՀ-ի ԳԽ-ի կայացած նիստի ընթացում ձևավորված էթիկայի հանձնաժողովի, որոշում է կայացվում էթիկայի սկզբունքների խախտման հիմքով Հովհաննես Խորիկյանին և Գագիկ Համբարյանին հեռացնել աշխատանքից։ Կից կարող եք ծանոթանալ տվյալ դեպքի առնչությամբ ՇՊՀ-ի ԳԽ-ի կազմից ձևավորված էթիկայի հաձնաժողովի որոշումը՝ http://shsu.am/wp-content/uploads/2018/03/%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A7%D5%A9%D5%AB%D5%AF%D5%A1.pdf։

2018թ-ի մարտի 15-ին ՇՊՀ-ի ռեկտոր Սահակ Մինասյանի հրամանով Գագիկ Համբարյանը և Հովհաննես Խորիկյանը հեռացվում են աշխատանքից։

Հարկ է համարվում նշել որ, Էթիկայի հանձնաժողովում եղել է նաև Արթուր Չարչօղլյանը, ով սովորել է հեռակա ուսուցմամբ պատմության բաժնի երկրորդ կուրսում և միաժամանակ աշխատել է ՇՊՀ-ի ուսանողների աջակցության, բուհ-գործատու համագործակցության բաժնի առաջատար մասնագետ,ինչը անօրինական է, քանի որ առաջատար մասնագետ լինելու համար պետք է համապատասխան որակավորում, հմտություններ, փորձառություն ունենալ, որը Արթուր Չարչօղլյանը չի ունեցել, և հավելենք որ, Արթուր Չարչօղլյանը դեռևս ՇՊՀ-ում զբաղեցնում է նույն հաստիքը։

ՇՊՀ ռեկտորի 15․03․2018թ-ի հրամանը անվավեր ճանաչելու, նախկին աշխատանքում վերականգնելու պահանջով Գ․Համբարյանը և Հ․Խորիկյանը դիմում են ներկայացրել դատարան։

Հովհաննես Խորիկյանի և Գագիկ Համբարյանի դատական գործերին և դրանց ընթացքին կարող եք ծանոթանալ կից՝
http://www.datalex.am/?app=AppCaseSearch&case_id=29554872554704703
http://www.datalex.am/?app=AppCaseSearch&case_id=29554872554704702

Խորությամբ քննելով հարցը դատարանը վճռում է անվավեր համարել ՇՊՀ-ի ԳԽ-ի կազմից ձևավորված էթիկայի հանձնաժողովի որոշման հիման վրա ՇՊՀ-ի ռեկտորի՝ Սահակ Մինասյանի, աշխատանքից ազատելու հրամանը ու Գագիկ Համբարյանին և Հովհաննես Խորիկյանին վերականգնել ՇՊՀ-ում իրենց նախկին աշխատանքին։

Այս ամենից կարելի է եզրակացնել, որ ՇՊՀ-Ի Գխ-ի կազմից ձևավորված էթիկայի հանձնաժողովը էթիկայի սկզբունքների խախտման հիման վրա Գ․Համբարյանին և Հ․Խորիկյանին աշխատանքից հեռացնելու որոշումը կայացրել է ոչ պատշաճ կերպով և ըստ երևույթին անհիմն։

Հոդվածը Բ․ Հովհաննիսյանի